Thuốc tránh thai khẩn cấp (hay còn gọi là thuốc tránh thai "emergency pill") là một biện pháp bảo vệ hiệu quả dành cho phụ nữ khi có quan hệ tình dục không bảo vệ hoặc gặp sự cố trong quá trình sử dụng các biện pháp tránh thai khác. Thuốc giúp ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn trong một khoảng thời gian nhất định sau khi quan hệ tình dục. Đây là một giải pháp không thay thế cho các biện pháp tránh thai thông thường nhưng rất hữu ích trong trường hợp khẩn cấp.
1. Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thế nào?
Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động chủ yếu bằng cách ngăn cản hoặc trì hoãn sự rụng trứng, ngăn cản tinh trùng gặp trứng hoặc thay đổi niêm mạc tử cung để ngăn cản việc làm tổ của trứng đã thụ tinh. Tuy nhiên, thuốc không có tác dụng nếu quá trình thụ thai đã diễn ra hoàn toàn, do đó, hiệu quả của thuốc sẽ cao nhất khi sử dụng trong vòng 72 giờ sau quan hệ tình dục không bảo vệ, và càng sớm càng tốt.
2. Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp
Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thuốc tránh thai khẩn cấp, nhưng chủ yếu được chia thành hai nhóm chính:
2.1 Thuốc tránh thai khẩn cấp chứa Levonorgestrel (Plan B, Postinor)
Loại thuốc này thường được sử dụng phổ biến nhất. Levonorgestrel là một hormone tổng hợp có tác dụng ngăn cản hoặc trì hoãn sự rụng trứng. Hiệu quả của thuốc này cao nếu sử dụng trong vòng 72 giờ sau quan hệ tình dục không bảo vệ, và có thể giảm dần theo thời gian.
2.2 Thuốc tránh thai khẩn cấp chứa Ulipristal acetate (ellaOne)
Ulipristal acetate là một thuốc tránh thai khẩn cấp khác, có tác dụng mạnh mẽ hơn trong việc trì hoãn sự rụng trứng. Loại thuốc này có thể sử dụng đến 120 giờ (5 ngày) sau quan hệ tình dục không bảo vệ, giúp tăng khả năng bảo vệ cho những người không thể dùng thuốc ngay lập tức sau khi quan hệ.
2.3 Thuốc tránh thai khẩn cấp kết hợp (Yuzpe Method)
Phương pháp này sử dụng kết hợp các loại thuốc tránh thai thông thường, gồm cả estrogen và progestin, để ngăn chặn hoặc trì hoãn quá trình rụng trứng. Tuy nhiên, phương pháp này có tác dụng phụ nhiều hơn và ít được khuyến cáo so với các loại thuốc chứa một loại hormone như Levonorgestrel hay Ulipristal acetate.
3. Cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp khá đơn giản, nhưng việc hiểu đúng và sử dụng thuốc đúng cách sẽ đảm bảo hiệu quả cao nhất.
- Sử dụng càng sớm càng tốt: Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả cao nhất khi được sử dụng trong vòng 24 giờ đầu tiên sau quan hệ tình dục không bảo vệ. Sau 72 giờ, hiệu quả sẽ giảm dần.
- Liều lượng: Tùy thuộc vào loại thuốc mà liều lượng có thể khác nhau. Thông thường, thuốc tránh thai khẩn cấp dạng viên chỉ yêu cầu uống một viên duy nhất trong lần đầu tiên, và có thể cần uống thêm một viên nữa sau 12 giờ nếu sử dụng thuốc có chứa levonorgestrel. Cần chú ý theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.
- Lưu ý sau khi dùng thuốc: Nếu bạn bị nôn trong vòng 2 giờ sau khi uống thuốc, bạn nên uống lại một viên thuốc khác. Sau khi sử dụng thuốc, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào hoặc có dấu hiệu mang thai, bạn nên đi khám để được tư vấn.
4. Những lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp
Mặc dù thuốc tránh thai khẩn cấp rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn, nhưng không nên lạm dụng. Việc sử dụng quá thường xuyên có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn như rối loạn kinh nguyệt, buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, hoặc thậm chí ảnh hưởng đến khả năng sinh sản về lâu dài.
- Không thay thế biện pháp tránh thai thường xuyên: Thuốc tránh thai khẩn cấp chỉ là biện pháp tình thế và không thể thay thế các biện pháp tránh thai thông thường như bao cao su, thuốc tránh thai hàng ngày, vòng tránh thai hay cấy que tránh thai.
- Tác dụng phụ: Các tác dụng phụ thông thường bao gồm buồn nôn, chóng mặt, đau bụng, hoặc thay đổi chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặp phải tác dụng phụ này.
- Thận trọng khi sử dụng: Phụ nữ đang cho con bú, có tiền sử bệnh tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường hoặc các vấn đề sức khỏe khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
5. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn có dấu hiệu mang thai sau khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp hoặc gặp phải các triệu chứng bất thường như chảy máu không bình thường, hãy liên hệ với bác sĩ ngay để được kiểm tra và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Thuốc tránh thai khẩn cấp là một biện pháp hữu ích giúp bảo vệ bạn khỏi mang thai ngoài ý muốn trong những tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe sinh sản lâu dài và tránh những tác động tiêu cực, bạn nên sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn và không lạm dụng. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ để chọn lựa biện pháp phù hợp nhất cho mình.
